CEM DİNLENMİŞ'e (çİzer, sanatçı) sorduk
TÜRKİYE'DE ÇOK GÜÇLÜ BİR MİZAH DERGİSİ GELENEĞİ VAR. ÖZELLİKLE POLİTİK DURUŞLARI GEREĞİ MİZAH DERGİLERİ, POLİTİKAYLA, GÜNDEMLE, TOPLUMSAL SORUNLARLA FAZLA İLGİLENMEYEN YA DA FİKİR SAHİBİ OLMA FIRSATI DAHİ BULAMAYAN GENÇLER İÇİN HER ZAMAN EMSALSİZ BİRER KAYNAK OLDU, VİZYON VE İLHAM VERDİLER. ÖZELLİKLE 21.YÜZYILDAKİ PROTESTOLARDA TASARIM VE SOKAK SANATININ ÖNEMLİ BİR ROL OYNADIĞINI GÖRÜYORUZ GEZİ PARKI OLAYLARINDA DA. AMA DÜNYADAKİ DİĞER ÖRNEKLERİNDEN FARKLI OLARAK MÜTHİŞ BİR MİZAH PATLAMASI DA VARDI BURADA. BU GERÇEKTEN GÖRMEZDEN GELİNEMEYECEK MİZAHÎ ELEŞTİRİLERDEKİ BECERİDE, BURADAKİ MİZAH DERGİSİ GELENEĞİNİN ROLÜ SENCE NEDİR?
Mizah dergiciliğinin Türkiye'de güncel sorunları komik çizgilerle yumuşatarak, neşelendirerek anlatmak gibi bir işlevi çok eski. Sanırım Gırgır'la birlikte kurum ve kalıplara embed’lenmiş durumundan kopup toplumsallaşarak ekolleştiğini söyleyebiliriz. Haber alma hakkının ihlal edildiği durumlarda bu tür sayfaların fevkalade işlevselleştiğini düşünüyorum. Doğru bilgiye ulaşmak çetrefilleştikçe "Gündemi mizah dergilerinden takip ediyorum" klişesinin anlamı değişti. Çizerler zaman zaman haklı olarak toplumsal kaygılardan uzak takılmak istedilerse de çoğunlukla bu müessesenin gönüllü çalışanları oldular. Mizah dergileri 40 yılı aşkın bir süreyle bu işlevini biçimsel ve içerik olarak büyük oranda muhafaza etti, bazen mevcut slogan dilini tekrarlayarak, bazen de kıvançla yeni anlatım biçimleri üreterek yaptığı kapaklarla, köşelerle, ikinci ve üçüncü sayfa karikatürleriyle siyasi eleştiri kültürünü canlı tutmaya çalıştı.
Bu basılı gelenek, son yıllarda çılgınlar gibi anonim komiklik üretmiş internet aleminin efsaneleriyle hem rekabet ederek, hem de onunla paslaşıp yer yer melezleşerek gelişimini sürdürdü. Mizah dergilerindeki gündem karikatürü dilinin internette, meşhur internet donelerinin de mizah dergilerinde yeniden türetildiğini gördük.
Gezi Parkı'nda bu müşterek dilin bütün komiklik yapma marifetlerinin yeniden mecra değiştirip sokağa inmesine, kanlı canlı kamusallaşmasına, el yazısıyla birinci elden duvarlarda, yerlerde, pankartlarda otoriteye karşı seferber olmasına tanık olduk. O kadar büyük bir enerji kanalize oldu, tarih o kadar hızlı akmaya başladı ki, geçişkenliği çıplak gözle görebildik. Bir haber televizyonunun acizliğini anlatan Penguen sembolü, sanki kaşla göz arasında mizah dergisi Penguen'in maskotuyla gayri ihtiyari özdeşleşti, birçok hafızaya o şekilde kodlandı. Karikatürist bulduğu espriyi çizemeden beş farklı versiyonu beş ayrı şehrin meydanını gezdi, 6. şehirde apgreyd oldu. Anarşizmin a'sıyla Allah yazıldı. Mizah, grafik, din, siyaset, toplumbilim, popüler kültür halay çekmeye başladı...