EMEK SİNEMASI GÖZLER ÖNÜNDE YOK EDİLİRKEN, KADIKÖY’DE İSE ESKİ BİR SİNEMA BİNASI FORMU DEĞİŞTİRİLMEDEN ONARILDI VE GENÇ KATILIMCILARIN SEMTİ KİMLİĞİNDEN, RUHUNDAN KOPARMAYACAK PROJELERİNE AÇIK BİR TASARIM ATÖLYESİ HÂLİNE GETİRİLDİ.
Bilmeyenler için söyleyelim, Tasarım Atölyesi Kadıköy’den bahsediyoruz. Geçtiğimiz haftalarda Özen Sineması’ndaki yerinde faaliyete geçen Tasarım Atölyesi Kadıköy’ün kapıları proje fikri olan tüm tasarımcılara açık. Atölyeyi tüm detaylarıyla anlatması için sözü proje koordinatörleri Ömer Kanıpak ve Sıla Akalp’e bıraktık.
Tasarım Atölyesi Kadıköy’ün fikir olarak ortaya çıkışını ve kurulma sürecini anlatabilir misiniz? Atölye ekibi olarak işe koyulduğunuzda hangi konular daha öncelikliydi sizin için?
TAK kamu, sivil ve özel kurumların ortaklığı ile kurulmuş ve bu ortaklığın işbirliği ile yürütülen Kadıköy Belediyesi’nin bağımsız davranan bir birimi. Kuruluş maksadıysa Kadıköylüleri Kadıköy’le, Kadıköy’ü tasarımcılarla, tasarımcıları projelerle ve projeleri de belediye buluşturmak. Kadıköy’ün mekânsal sorunlarını tasarım yoluyla çözmek TAK’ın temel prensibi.
TAK genç tasarımcıların proje geliştirerek yerel yönetim, halk ve özel sektörle bağ kurabileceği bir platform ve bir kuluçka ortamı olarak kuruldu.
Atölyenin başlatacağı projeler ve aktivitelerin merkezinde neler var? Önceden belirlediğiniz belirli başlıklar ya da “ilkeler”, “kurallar” neler?
TAK proje üretmeyecek ama fikri olan ve proje üretenler için bir arayüz olacak. Fikri olanın fikrini projeye dönüştürmesine, projesi olanın da projesini gerçekleştirmeye yardımcı olacak.
TAK’ın performansı, ne kadar çok genç tasarımcıya iş yaratabildiği, tasarımcılar arasında ne kadar çok bağ kurabildiği ve ne kadar çok tasarımı hayata geçirebildiği ile ölçülecek. Tasarımın gücü ile Kadıköy’ün sorunlarının çözülebilmesi ve bu sistemin sürekli olabilmesi TAK’ın başarısı olacak.
TAK’a proje ve fikri ile başvuranların Kadıköy için Kadıköylülerin yararına bir proje veya fikir üretmiş olması en temel kriterimiz. Bu fikirler her zaman proje hâline getirilmiş olmayabilir. Bu durumda benimsenen fikrin sahibi ile tasarım kapasitesi olan tasarımcıları bir araya getirip o fikri projeye dönüştürmek TAK’ın sorumluluğunda olacak.
Semtin kültürel yaşantısında da büyük bir önemi olan, 60’lı yılların ünlü Özen Sineması, Tasarım Atöylesi Kadıköy’ün mekânı oldu. Atölyenin Özen Sineması üzerinden gerçekleştirdiği proje ve sonrasında buraya yerleşmesi ne şekilde oldu, anlatabilir misiniz?
Özen Sineması binasının kiralaması ve tasarım odaklı bir merkez olması konusunda Kadıköy Belediyesi ile kurumun diğer ortakları hemfikir oldu. Harap durumdaki depo olarak kullanılan bina temizlendi, çatısı onarıldı, formu değiştirilmeden strüktürü sağlamlaştırıldı. Şimdi oldukça esnek her türlü kullanıma imkân veren nötr bir mekân olarak Kadıköylülerin ve tasarımcıların hizmetinde.
TAK’ın düzenleyeceği aktiviteler neler? Bunlara kimler katılabilir ve katılmak isteyenler ne yapmalı?
TAK bir takım programlar çerçevesinde çalışacak. İlk sene bu programlar TAK yürütme kurulu tarafından belirlendi ancak yeni gelecek fikirlerle yeni programlar da takvime eklenebilir. Tasarım, Araştırma ve Katılım temel konuları kapsamında projeler geliştirilecek.
TAK’ın programlarına herkes fikirleri ile katkıda bulunabilir. Programları projelere dönüştürmek ise biraz daha uzmanlık gerektirecek becerilere ihtiyaç duyuyor. O yüzden tasarımcılardan bu fikirleri projelere dönüştürmeleri bekleniyor. Elbette tasarımcılar da kendi fikirleriyle gelebilirler ve bunu teşvik ediyoruz. Mekânsal ölçekte Kadıköy’e fayda sağlayabileceğine inanan her tasarımcıya TAK’ın kapısı açık. Mimarlar, Peyzaj Mimarları, İç Mimarlar, Şehir Plancıları, Grafik Tasarımcıları, Endüstri Ürünleri Tasarımcıları, İletişim Tasarımcıları ve Güzel Sanatların benzeri alanlarında çalışanlar TAK’a proje sunabilirler.
Fikri olan herkes e-mail ile veya web sitesindeki “Fikir Sepeti” başlığındaki form ile fikirlerini TAK ile paylaşabilirler. Bu fikirlerin Kadıköy’ün sorununu tasarım yolu ile çözebilme potansiyel olması gerekir. Tasarımcılar ise daha somut projelerini yine e-mail ile veya randevu alarak TAK’a bizzat başvurarak da iletebilirler.
Projeler öncelikle Kadıköy Belediyesi ve Kentsel Strateji temsilcileri ile TAK koordinatörlerinden oluşan yürütme kurulunda tartışılacak. Prensipte uygun bulunan projeler o projenin gerektirdiği uzmanların da katılacağı bir değerlendirme kurulunda daha detaylı incelenir ve proje sahibi ile tartışılıp ve geliştirilir ve daha sonra Kadıköy Belediyesi’ne sunulur. Bu noktada belediye projeyi gerçekleştirmek için kendi kaynaklarını kullanabilir veya destekçilere yönlendirebilir.
Sanatsal ve kültürel alanda Kadıköy’de son birkaç yıldır hareketlenmeler olduğunu söylemek mümkün. Bunlardan biri arasında mesela geçtiğimiz aylarda düzenlenen, dünyanın farklı yerlerinden duvar resmi sanatçılarının katıldığı ve Yeldeğirmeni sokaklarında çalıştığı Mural-İst de var. Kültürel kimliği açısından Kadıköy’ü İstanbul içerisinde nerede konumlandırıyorsunuz? Sizce şehrin geri kalanına göre Kadıköy’ün nasıl bir farklılığı var?
Kadıköylülerin yaşadıkları yerle olan ilişkisi kuvvetli ve bilinç düzeyi yüksek, dolayısıyla belirgin bir “mekânı sahiplenme” hissi var. Bu yüzden Kadıköy ilçesi açıkçası oldukça şanslı bir yer. İstanbul’un kent bilinci en yüksek ilçelerinden biri ve bu da mekânsal kaliteye yansıyor. Kadıköy ilçesinin çok büyük kısmı kentsel kalite anlamında Türkiye ortalamasının çok üstünde bir nitelik sunuyor. Yine de hâlâ düzeltilmesi gereken, daha iyi olabilecek noktalar var ve TAK bu noktalara müdahale edecek tasarımların doğacağı bir yer olacak.
İstanbul’daki kentsel dönüşüm sürecini TAK olarak nasıl yorumluyorsunuz? Şehrin dönüşümünde sizin duruşunuz ne şekilde olacak?
Türkiye kentleri, üçüncü dönüşüm sürecine giriyor. İstanbul, kamu ve özel sektör odaklı, büyük ölçekli dönüşüm projeleri ve üçüncü havaalanı, üçüncü köprü gibi kamusal yatırımlarla yeniden kurgulanıyor. Temel sorun, kimlik, koruma, kapasite, kaynak, katılım ve kurgu (6K) kavramlarını dikkate alan bir stratejik yaklaşımla, bütüncül bir planlamanın yapılamaması. Bu süreçte tasarımın gücünü kullanmak için Kentsel Strateji ve gönüllü tasarımcılardan oluşan DESTEK Platformu (Demokrasi, Eşitlik, Strateji, Toplum, Ekonomi, Katılım) 2013 yılını Stratejik Tasarım Yılı ilan etti. Amaç, yeni dönüşüm sürecinde tasarımcıların daha etkin olmaları.
TAK’ın programından ve gündeminden ne şekilde haberdar olunabilir?
TAK’ın bir web sitesi var. kadikoytasarim.org adresinden ulaşılabiliyor. Henüz yeni bir oluşum olduğu için sürekli gelişim ve değişim hâlinde. Tüm etkinlik ve programlarımızı bu web sitesi üzerinden duyuracağız. Web sitesinden e-mail ile ücretsiz üye olunabilen bir bültenimiz olacak. Tüm üyelere önemli etkinlikleri e-mail ile de hatırlatacağız. Ayrıca Facebook başta olmak üzere sosyal medya araçlarını da yoğun olarak kullanıyoruz. Web sitemize paralel olarak Facebook sayfamızdan da etkinliklerimizden haberdar olunabilir.
Öte yandan başta Gazete Kadıköy olmak üzere sizinki gibi süreli veya gündelik yayınlara da zaman zaman basın bültenlerimizi yollayarak etkinliklerimizin tüm Kadıköylülere ve tasarımcılara erişmesi için yardımınızı isteyeceğiz.
TAK’IN şimdiden belli olan planları neler ya da yapmayı hayal ettiğiniz projeler neler?
Bizim Mahalle, Yaşayan Sokaklar ve Uyumlu Bina prensipleri çerçevesinde projeler üretmeyi teşvik ediyoruz. Anlaşılacağı gibi mahalle kavramının sürdürülmesi, pekiştirilmesi öncelikler arasında. Örneğin KES-TAK programı çerçevesinde mahalle maketleri, o mahallede yaşayanlarca ortak üretilecek. TAKIM oyunu programları ile mahallelerdeki değerlerin daha görünür hâle getirileceği haritalandırma ve bilinçlendirme projeleri yürütülecek.
Yaşayan Sokaklar kapsamında sokakların araç istilasından kurtulacağı ve gündelik hayata katılabileceği etkinlikler düzenlenecek. Örneğin KIYI-KÖŞE programımız çerçevesinde ihmal edilmiş, âtıl durumdaki köşeler ve kentsel nişlerde tasarımcıların projeleri hayata geçirilecek ve küçük ama kamusal alanlar elde edilecek.
Uyumlu Bina prensipleri için cadde ve sokak tasarım rehberleri hazırlanacak. Yenilenen yapıların tasarım kodları tartışılarak yeniden ele alınacak.