Bantmag

 

Punk duayeni John Robb’un (The Membranes, Goldblade) söylediği gibi, 60’larda her türlü politik sloganı dışarıya salmak için kullanılan en son teknoloji, pop müzikti. Söylemek istediğini bir plağa kaydetmek onu yaymak için en tesirli yöntemlerden biriydi. Fikirlerin internet üzerinden çok daha çeşitli ve hızlı kanallarla dolanabildiği bugüne geldiğimizdeyse müzik ve politika arasındaki bağlantının sekteye uğradığını değil, aksine, doğal olarak boyut ve şekil değiştirebildiğini gözlemliyoruz. Şarkılar çeşitli isyankâr fikirleri bariz bir üslupla ulaştırmak ve yaymayı amaçlayabilirler, ama müzik ve politikanın bir aradalığı mutlaka belirli bir zaman, olay ya da yerle örtüşmek zorunda da değil. Bu düşünme biçimi onların gücünün sinsice önünü kesmekle, onları var olduklarından daha kısıtlı bir grup içinde sınıflandırmakla eşdeğer sayılabilir. Sözlük ya da Wikipedia tanımlarının aksine, politik şarkı her zaman parmak sallayan, ne yapıp ne yapılmaması gerektiğini söyleyen bir mesaj bombardımanı olmakla yükümlü değil; çok daha muğlak estetiklerde de var olabilir. Müziğin sadece şarkı sözlerinden çok daha karmaşık motivasyonlar ve tavırlarla bir bütün meydana getirdiği hatırlanırsa, politik şarkının sözsüz bile pekâlâ var olduğu görülebilir.

 

Bağımsız plak şirketlerinin start alması gibi yakın müzik tarihinin seyrini değiştirmiş birçok hareket, şarkının kendisinden öte müziğin üretimi ve dağıtımıyla da ilgili olduğu için, söz konusu coşku, müziği elde eden dinleyicinin de onu yorumlama sürecine birebir dâhil olduğu bir organizma. Mute Books aracılığıyla kısa süre önce kitaplaştırılan Agit Disco da bundan ilham alıyor. Agit Disco eylemi, sanatçı, okutman ve araştırmacı Stefan Szczelkun’un öncülüğünde bundan birkaç sene önce başlatıldı. Szczelkun, tanıştığı bu coşkuyu hisseden müziksever yazar ve sanatçılardan hayatlarında etkili olmuş politik şarkıları bir araya getirerek oluşturacakları birer karışık CD yapmalarını istedi. Sonradan dijital formatta bir araya getirilen bu karışık seçkilerin her biri için kedilerine has birer kapak yapıldı ve yazarlardan seçkilerine dair açıklamalar istendi. Ardından Mute Books ile kısa süre önce bir kitap formunda toplanan Agit Disco seçkilerinin bir araya gelişinin güzelliği, pop, reggae, hip hop, disko, elektronik ya da rock, bir dolu farklı estetiği bu amaç altında toplayabilmiş olması. Çok büyük parçalar da, zamanında sadece kaset formatında yayınlanmış kayıp punk kayıtları da katılımcılarının farklı hayat deneyimleri doğrultusunda bu kitapta kendine yer buluyor. Arşivciyi bir aktivist olarak tanımlayan Agit Disco, dinleyicinin müzikle olan ilişkisinin onu elde etmesinin ardından gelen kısmıyla ilgileniyor çünkü ele geçirilen müzikler kişiler tarafından seçkilere dâhil edilerek yorumlanmış ve kişisel ve ileri bir damıtıma girmiş oluyor.

 

Agit Disco’nun yaratıcısı ve kitabın editörlerinden Stefan Szczelkun ve Mute’dan Anthony Iles’e bu eyleme dair sorularımızı yönelttik.

 

 

Agit Disco’yu ne tetikledi? Nasıl başladınız?

Stefan Szczelkun: Agit Disco, işçi sınıfı kültürünün üst orta sınıfa mensup insanlar tarafından idare edildiğine yönelik bir kanaatten yola çıkarak çok yavaş bir şekilde belirdi. Biz kendi kültürümüzün kontrolünü ele geçirene kadar sınıf baskısından kurtulmak için çok az umut vardı. Bu sebeple Agit Disco, hegemonyanın dolaşım sistemi üzerinde gerçekleştirilen deneysel bir tür ameliyat.

 

Müzik seçkilerini yapmak üzere projeye çağırdığınız kişileri nelere göre belirlediniz? Fikir nasıl evrimleşti?

SS: Tanışdığım işçi sınıfına mensup, müzik seven ve eli biraz da olsa kalem tutan tüm insanlara projede yer almak isteyip istemediklerini sordum aslında. Kafamın arkasında seçkilerin çeşitli ve aykırı olmalarına dair bir dürtü vardı. İnsanlara yalnızca hayatlarında politik etkiler yaratan müziklerden birer şarkı listesi yapmalarını istedim. Katılımlar, katılımcılardan biri olan Martin Dixon tarafından tasarlanan bir Wordpress bloguna kondular. Aramıza Anthony’nin katılmasıyla kitabı hazırladık ve böylece tashih, formatlama, standartlaştırma ve tasarım gibi konular sürece dâhil oldu.

Anthony Iles: Projeyi Chris Jones’dan duydum (katılımcıların bir kısmını oldukça iyi tanıyorum) ve desteklenip basılması gerektiğini düşündüm. Bu sebeple de onun hakkında bir yazı yazdım. Mute için hazırladığım tanıtım yazısı coşkuyu arttırdı ve Stefan projeyi bir kitaba dönüştürmeyi önerdi.

 

Agit Disco’nun katılımcılarından derlediği farklı seçkilerin politik şarkı tasarılarına dair ortaya çıkardığı kritik gerçeklikler var mı?

SS: Bu büyük bir soru çünkü bu yalnızca çok büyük ve sonsuz olarak hayal edilen bir sürecin henüz başı. Bu yüzden kitapta kritik gerçeklikler olabilir de, olmayabilir de, bu okuyucunun bakış açısına bağlı. Ama böyle kesinliklerin olmaması bile umarım ki insanları harekete geçirip, ilgi alanlarını temsil eden şeyler konusunda seçici olmaya itecektir.

AI: Burada Stefan’a destek çıkmak istiyorum. Bu gerçeklerle ilgili bir kitap değil. Ama eğer pek de alışılmış olmayan bir anlayış varsa, o da katılımcıların çoğunun sözel içerikten ziyade müziğin politik içeriğiyle ilgilenip, ilişki kurduğu. O yüzden yalnızca şarkılarla ilgili değil, değişen politik yaklaşımlar ve kavramlarla ilgili bir kitap bu.

 

Agit Disco ile yarattığınız “aktivist olarak arşivci” kavramının kapsamında arşivciliğin belirli yöntemleri var mı? Sizce “aktivist olarak arşivci” müzik nasıl elde edilirse edilsin hep var olacak bir kavram mı?

SS: Arşivler, alâkadar oldukları malzemeyi sınıflandırdıkları terimler dışındakileri dışlıyorlar. Yani anahtar kelimelerle sınıflandırma yöntemi, başka anahtar kelimeler altında sınıflandırılmış materyallere ulaşmamızı sağlayacak, örneğin “kolektif” gibi bazı kelimelerin dışarıda bırakılmasına yol açabiliyor. Açık etiket sistemleri ve bilgisayarda arama, kategori başlıkları ve lakapların sürekli olarak sarmallarla genişlemesine ve kümelenmelerine izin veriyor. Bu yöntem, öznelliğimizi daha detaylı yöntemlerle takip edip kendimizi daha derinlemesine pazarlamamız için kullanılabilir. Öte tarafta ise çok daha demokratik bir arşivleme potansiyeli var. Umuyorum ki kitapta kullandığımız formata rağmen (örneğin tüm seçkilerin ilk yayınlanma tarihinin bulunması) bunun gelişme ihtimalinin önüne set çekmiyoruzdur.

 

Yakın zamandan birkaç seçki bulunsa da, kitaptaki müziklerin çoğu 60’lar, 70’ler ve 80’ler ekseninde gidiyor. Doğrudan düşündürmeye yönelik, politik şarkı yazma süreci bugün için daha mı az cazip?

SS: Hayır! Böyle gözükmesi kitle iletişimi indirgemesinin negatif bir etkisi. Eski görünümün arkasındaki sebeplerden biri benim kendimin oldukça yaşı geçkin olmam. Bir de (belki!) politik anlamda etkili olmuş şeylerin niteliği belirli bir zaman sonra daha faydalı bir biçimde anlaşılıyor. 

AI: Bas kültürü ve rave sahnesiyle büyüdüm. O yüzden de 14 yaşıma geldiğimde (1991) şarkılar ve gitarların sonsuza kadar bittiğini zannettim. İşler pek de öyle ilerlemedi, ama elektronik müzik o önceki zamanların müzikal geleneklerini değiştirdi ve hepimizin onları yeni kulaklarla dinlemesine sebep oldu. Müziğin politikasının nerelerde olabileceğine dair kafamızda yeni düşünce kanalları açtı.

 

Size göre politik bir şarkı ne kadar muğlak olabilir? Belirli bir zaman ve yerle bağdaşması şart mı?

SS: Epey muğlak olabilir… Bir şarkı sadece herhangi bir kişi için, hayatının herhangi bir noktasına dair ve makul ölçüde politik olabilir. Kitabın şu an için ulaştığı formdan daha fazla olarak şarkı sözlerinden uzaklaşmak istedim.

 

Agit Disco projesi kitap olmadan önce, zaman içinde farklı formlardan geçti. Yaratıcıları ve okuyucuları adına sonsuza kadar devam edecek bir proje gibi gözüküyor zaten. Agit Disco nerelere varacak? Düşündüren ve dans ettiren bu müziklerle ilgili ileri planlar var mı?

SS: Projeyi, halkın kendi ifadelerinin her türlü medya aracılığıyla tam olarak dağıtımına sahip çıkabilmesi olgusunun küçük bir parçası gibi düşünürsek, evet, bu ömür boyu sürecek bir proje. Ama kişi her zaman isyanın ilerleyeceğine ve gerçek anlamda açık bir kültürün kendi yaşamı süresi içinde olabileceğini umuyor. Bu tip şeyler hep şaşırtır ve habersiz gelir!

AI: Mikrofooooon! Kontrol!

 

Agit Disco, Mute dükkânından edinilebilir.

 

Agit Disco toplamalarının, parçaların birçoğuna yer verdiği bir YouTube kanalı da var. İşte Agit Disco toplamalarından bir demet, dinlemeniz için huzurlarınızda...